پمپ انسولین دستگاهی است که کار تزریق انسولین را انجام می دهد.پمپ های انسولین، کامپیوترهای کوچکی به اندازه یک گوشی تلفن همراه هستند که انسولین را به بدن می رسانند. پمپ دارای یک سرنگ سه میلی لیتری است که از طریق یک لوله پلاستیکی بلند و نازک به کیندل یا کاتترتفلونی وصل شده است. به این قسمت ست تزریق گفته می شود سوزن در داخل بافت زیر جلدی (معمولاً برروی شکم) فرو رفته و توسط چسب یا پانسمان شفاف ثابت می شود. در انواع جدیدتر سوزن بیرون کشیده می شود و فقط کاتتر نرم در محل باقی می ماند. سپس پمپ می تواند در داخل جیب لباس بیمار و یا روی کمربند بسته شود. مخزن پمپ معمولاً گنجایش انسولین لازم برای۲- ۳ روز را دارد. بعد از خالی شدن باید دوباره آن را پر کرد. در پمپ از انسولین سریع الاثر استفاده می شود که مقداری از آن به طور آهسته و پیوسته و با یک سرعت ثابت و مقداری هم به صورت “وحله ای” همراه با هر وعده غذا به بدن تزریق می شود.

مکانیسم استفاده پمپ انسولین:

پمپ انسولین از سری تجهیزات پزشکی جدید بـرای تزریق انسولین در دیابت نوع ۱ است. در حقیقت پمپ انسولین بهترین جایگزین سرنگ بـرای تزریق انسولین است. علاوه بر این بیماران دیابتی می توانند قندخون خود را بررسی کنند و برحسب میزان قند و مواد نشاسته ای که در وعده غذایی خود مصرف می کنند ، به پمپ دستور دهند که دوز بیشتر یا کمتری را وارد بدن کند. به عنوان نمونه ، فرد مبتلا بـه دیابت می تواند قبل از صبحانه قند خونش را اندازه بگیرد و به پمپ دستور دهد ۱۰ واحد بیشتر انسولین به بدنش تزریق کند.

پمپ، انسولین مورد نیاز بیمار را در دوزهای جداگانه به بدن می رساند:

 – دوز پایه ((Basal : میزان انسولین است که در طی  ۲۴ ساعت، پمپ وارد بدن می کند و قند خون در طول روز و بین وعده های غذایی ثابت نگه می دارد.

– دوز بلوس(انسولین وعده غذایی) یا وحله ای(Bluse ) : برای کنترل کربوهیدرات موجود در وعده غذایی  و انسولینی است که هر۱۵ دقیقه قبل از غذا تزریق می شود. اینکه چه مقدار انسولین وارد بدن شود بستگی به میزان کربوهیدرات دریافتی دارد.

هنگام غذا خوردن، بیمار با فشردن دکمه ها پمپ را فعال می سازد تا یک دوز اضافی بنام دوز وحله ای را دریافت کند. این دوز کربوهیدرات موجود در هر وعده غذایی یا میان وعده را پوشش می دهد. اگر بیمار بیش تر از آنچه که برنامه ریزی شده است غذا میل کند می تواند به راحتی برنامه پمپ را تغییر دهد تا دوز بلوس بزرگ تری دریافت نماید .

 اجزاء پمپ انسولین :

• خود پمپ انسولین شامل کنترل ، پردازش ، پردازش کننده حجم ، باتری که به اندازه یک کف دست است.
• یک مخزن قابل تعویض برای انسولین (کنار پمپ انسولین قرار می گیرد.)
• ست انفوزیون (شامل لوله برای تزریق انسولین)

دستگاه پمپ انسولین چگونه باید مورد استفاده قرار بگیرد؟

این دستگاه باید به صورت مداوم به بدن فرد وصل باشد تا انسولین را تامین کند. معمولاً دستگاه روی شکم وصل می‌شود تا امکان نصب پمپ روی کمربند ایجاد شود. به طور کلی ۳ روز یک بار انسولین داخل دستگاه ریخته می‌شود و وسایل جانبی آن باید هر ماه یک بار تعویض شود.

محل های نصب پمپ انسولین

بهترین منطقه تزریق ست، محدوده شکمی است چرا که در این محل، جذب انسولین سریع تر و قابل پی شبینی تر بوده و نسبت به سایر نقاط بدن هنگام ورزش تأثیر کم تری می پذیرد. مناطق دیگری که می توانند برای تزریق مورد استفاده واقع شوند شامل قسمت رویی ران ها، باسن و بازوها است. هم چنین هر منطقه جدید تزریق ، حداقل باید ۵/۲سانتی متربا منطقه تزریق قبلی فاصله داشته باشد . اگر بیش از ۷۲ ساعت ، منطقه تزریق تعویض نشود ممکن است قرمز یا دردناک شود.

فواید استفاده از پمپ انسولین عبارتند از:

– افزایش انعطاف پذیری برای انتخاب های غذایی، جدول زمانی خوردن، و فعالیت ها

– کاهش تعداد دفعات تزریق

– کاهش میزان هموگلوبین A1C

– کاهش افت قندخون

– کنترل مناسب قبل و حین بارداری

– درمان پدیده سندروم داون ( افزایش قندخون در اوایل صبح)

– کمک به مشکلات مربوط به دستگاه گوارش ( گاستروپارازی )

– افراد با شیفت های متغیر کاری

– نوسانات شدید قندخون

– افت قندخون های مکرر و بدون علامت

پمپ انسولین برای موارد زیر کاربرد دارد:

افرادی که به طور مکرر دچار افت قند خون می شوند

افرادی که با نوسانات زیاد در سطح قند خون مواجه هستند (صرف نظر از میزان A1C)

افرادی که کنترل غیرمطلوب دیابت دارند(مثلا بالا رفتن A1C از مقدار معین برای رده سنی مربوطه)

افرادی که عوارض عروق دارند

افرادی که میزان قند آنها کنترل شده است ولی رژیم انسولین آنها با سبک زندگی شان متناسب نیست

آنچه که پمپ انسولین را بسیار شبیه به لوزالمعده می کند آن است که این دستگاه همواره مقدار مشخصی از انسولین را، به طور مداوم و آهسته، به عنوان دوز پایه (بازال) در زیر پوست تزریق می کند. پیش از مصرف هر وعده غذایی، استفاده کنندۀ پمپ می تواند دستگاه را برای تزریق مقدار مشخصی انسولین سریع الاثر تنظیم کرده و از بالا رفتن قند خون بعد از غذای خود جلوگیری کند. میزان انسولین تزریقی پمپ در طول روز، بر حسب نیاز مصرف کننده، قابل تنظیم و تغییر می باشد.

پمپ انسولین برای اطفال و شیرخواران /نوجوانان/بچه هایی که ترس از سوزن دارند /خانم های باردار (ترجیحا قبل از بارداری) / افراد مستعد کتوز  و  ورزشکاران حرفه ای کاربرد موثر دارد