چشم‌بین  یا دستگاه معاینه چشم یا افتالموسکوپ ( Ophthalmoscope) ابزاری است که برای معاینه چشم بکار می‌رود. برای ارزیابی سلامت شبکیه و زجاجیه چشم، افتالموسکوپ ابزاری بسیار مهم به‌شمار می‌آید.

در معاینه ته چشم با چشم‌بین، تورم دیسک اپتیک یا papilledema به ویژه در بیماران مبتلا به سردرد، علامتی کلیدی به‌شمار می‌آید. این علامت می‌تواند نشانگر افزایش در فشار درون جمجمه (ICP) به دلیل عواملی چون ازدیاد غیرعادی مایع درون مغزی، افزایش خوش‌خیم فشار درون جمجمه، یا تومور مغز باشد. معاینات منظم چشم به وسیلهٔ افتالموسکوپ در بیماران مبتلا به دیابت هر ۶ ماه تا ۱ سال برای تشخیص زودهنگام شبکیه‌رنجوری دیابتی اهمیت خاصی دارد.

در فشار خون بالای شریانی، تغییرات شبکیه چشم در اثر فشار خون بالا می‌تواند نشانگر تغییرات مشابه در عروق مغزی بوده و در پیش‌بینی حوادث عروق مغزی (سکته مغزی) بکار آید.

انواع افتالموسکوپ یا چشم بین

دو نوع عمده چشم‌بین وجود دارد:

• چشم‌بین مستقیم
  • این ابزار به اندازه یک چراغ قوه کوچک است که با عدسی‌هایتعبیه شده در آن تا حدود ۱۵ برابر توان بزرگنمایی دارد. این نوع افتالموسکوپ اغلب در طی یک معاینه فیزیکی معمول استفاده می‌شود.
• چشم‌بین غیرمستقیم
  • این ابزار از دو بخش تشکیل شده‌است. بخش نخست یک منبع نور متصل به یک پیشانی بند است. بخش دیگر یک عدسیدستی کوچک می‌باشد که در چشم‌بینی غیرمستقیم مورد نیاز است. افتالموسکوپ غیرمستقیم نمایش وسیع‌تری از داخل چشم را امکان‌پذیر می‌کند و بیشتر برای مشاهده محیطی شبکیه استفاده می‌شود.

اختلالاتی که با استفاده از افتالموسکوپ تشخیص داده می شوند

• آسیب به عصب بینایی
• پارگی یا جداشدگی شبکیه
• گلوکوم یا افزایش فشار درون جمجمه
• دژنراسیون ماکولا، از دست دادن بینایی در مرکز میدان دید
• رتینیت سیتومگالوویروس(CMV) ، عفونت شبکیه چشم
• ملانوما، نوعی سرطان نادر چشم
• فشار خون بالا
• رتینوپاتی دیابتی
• دیسک های بینایی

روند معاینه چشم با افتالموسکوپ

• قبل از انجام چشم پزشکی، چشم پزشک ممکن است از قطره های چشمی برای گشاد شدن مردمک چشم شما استفاده کند. این باعث می شود که مردمک چشم برای معاینه بزرگتر و گشادتر شده و معاینه آن راحت تر باشد. این قطره های چشمی می توانند بینایی شما را برای چند ساعت تار و حساس به نور کنند. برای محافظت از چشم در مقابل نور شدید در حالی که مردمک چشم شما گشاد است، بهتر است عینک آفتابی را همراه خود بیاورید. در نتیجه، اگر کارهایی انجام می دهید که نیاز به دید واضح دارد، مانند رانندگی، کار با کامپیوتر و…، بهتر است یک روز کار خود را تعطیل کنید. اگر به هر دارویی حساسیت دارید، به چشم پزشک خود بگویید.
• همچنین اگر در معرض خطر واکنش آلرژیک باشید، احتمالاً پزشک از استفاده از قطره چشمی جلوگیری خواهند کرد. برخی از داروها نیز ممکن است با قطره های چشم تداخل داشته باشند. مهم است که در مورد هر دارویی که مصرف می کنید، از جمله داروهای بدون نسخه، داروهای تجویز شده و مکمل های غذایی به پزشک خوداطلاع دهید. در صورت ابتلا به گلوکوم یا سابقه خانوادگی گلوکوم نیز باید به چشم پزشک خود اطلاع دهید. چرا که در صورت دارا بودن این سابقه، احتمالاً پزشکان از قطره های چشمی استفاده نمی کنند. قطره می تواند فشار چشم شما را بیش از حد افزایش دهد.

دستگاه افتالموسکوپ از یک منبع نور قوی تشکیل شده است که می تواند توسط یک آینه کوچک یا منشور به داخل چشم هدایت شود. نور از شبکیه و از طریق سوراخ کوچکی در چشم منعکس می شود. به همین ترتیب چشم پزشک یا معاینه کننده، یک تصویر بزرگنمایی شده از ساختارهای پشت چشم، از جمله دیسک بینایی، شبکیه، عروق خونی شبکیه، ماکولا و کوروئید را معاینه می کند. چشم پزشکی با استفاده از افتالموسکوپ، به ویژه به عنوان یک ابزار غربالگری برای بیماری های مختلف چشم، مانند رتینوپاتی دیابتی بسیار مفید است.

از برندهای بسیار معروف در زمینه  تولید افتالموسکوپ در سطح جهانی می توان به برند ولش آلن Welch Allyn ، برند ADC  و برند ریشتر  Riester آلمان اشاره نمود.​