فشار خون به مقدار خونی که قلب پمپ می‌کند و مقدار مقاومت شریان‌ها در برابر جریان خون بستگی دارد. هرچه قلب بیشتر کار کند و خون بیشتری پمپ کند و شریان‌ها باریک تر باشند، فشار خون بالاتر می‌رود. فشار خون با دو عدد گزارش می‌شود: فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) برابر است با فشار در شریان‌ها هنگامی که قلب منقبض می‌شود. فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) برابر است با فشار در شریان‌ها هنگامی که قلب شل می‌شود. قلب خون را با فشار از طریق رگ‌ها به اندام‌های گوناگون بدن ارسال می‌کند. این پمپاژ منجر به وارد شدن نیرویی به دیواره رگ‌ها می‌شود. به این فشار، فشار خون گفته می‌شود که با دستگاه فشار سنج، قابل اندازه گیری است.

 یکی از جنبه‌های خطرناک فشار خون بالا این است که ممکن است فرد از بیماری خود اطلاع نداشته باشد، در واقع تقریبا یک سوم افراد مبتلا به فشار خون بالا از بیماری خود اطلاع ندارند. تنها راه آگاهی از فشار خون بالا از طریق معاینات منظم است. فشار خون بالای کنترل نشده باعث افزایش آسیب به قلب و عروق و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های جدی مانند حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی می‌شود.فشار خون می‌تواند در هر فرد در طول روز بسته به شرایط متفاوت باشد. عواملی مانند استرس، اضطراب، غذا خوردن (مصرف کافئین یا نمک)، سیگار کشیدن یا عدم ورزش باعث افزایش فشار خون می‌شود. تغییر شیوه‌ی زندگی بهترین راه برای کنترل فشار خون بالا است.

علت افزایش فشار خون

اصولا دو نوع مشکل فشار خون بالا وجود دارد. فشار خون بالای اولیه که بدون علت خاصی برای بزرگسالان به تدریج در چند سال ایجاد می‌شود. فشار خون بالای ثانویه تحت شرایطی رخ داده و معمولا شدیدتر از نوع اولیه هستند. این نوع بیماری به طور ناگهانی و در پس بیماری یا مصرف دارو ایجاد می‌شوند. این شرایط می‌توانند شامل این موارد باشند:

آپنه انسدادی خواب ،بیماری کلیه، تومورهای غده فوق کلیه، مشکلات تیروئید ، مصرف داروهای خاص مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری، داروهای ضد سرماخوردگی، داروهای ضد احتقان، مسکن‌های بدون نسخه و برخی داروهای تجویز شده، مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین و آمفتامین

علاوه بر این موارد، فاکتورهایی نیز وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به فشار خون بالا شده یا شدت گرفتن آن را نیز افزایش دهند. عواملی چون سن، نژاد، پیشینه‌ خانوادگی، اضافه وزن و چاقی، عدم فعالیت فیزیکی، مصرف سیگار، مصرف نمک (سیدم) بالا در رژیم غذایی، مصرف پتاسیم کم در رژیم غذایی، مصرف زیاد الکل، استرس، مشکلات عروقی

عواقب فشار خون بالا

فشار بالای خون می‌تواند به رگ‌های خونی و اندام‌ها آسیب وارد کند. و در شرایط وخیم‌تر منجر به مشکلاتی چون حمله یا سکته قلبی، آئوریسم (ایجاد تغییرات در دیواره رگ‌ها) ، نارسایی قلبی، تضعیف یا باریک شدن رگ‌های خونی در کلیه، ضخیم، نازک یا پاره شدن رگ‌های چشم، سندروم متابولیک، اختلال حواس و حافظه و زوال عقل شود.

پیشگیری و درمان فشار خون 

اولین و مهم‌ترین اقدام در مورد فشار خون، آگاهی از آن است. درصورتی که پیشینه‌ خانوادگی در این زمینه دارید یا در مراجعات به پزشک احتمال ابتلا به فشار خون تشخیص داده شده است، بهترین اقدام برای شما سنجش مداوم میزان فشار خونتان است. بهتر است یک دستگاه فشار سنج خون در منزل داشته باشید و به طور مداوم میزان آن را اندازه گیری کنید. این کار خصوصا برای افرادی که ابتلا به پرفشاری خون در آن‌ها تشخیص داده شده و دارو مصرف می‌کنند، امری حیاتی است. در قدم دوم باید سبک زندگی سلامت را در پیش بگیرید. غذاهای سالم مانند ماهی و سبزیجات استفاده کنید. از مصرف غذاهای آماده و شور پرهیز نمایید و به طور منظم ورزش کنید. سیگار و الکل را کنار بگذارید و درصورتی که پزشک برایتان دارو تجویز کرده، حتما آن‌ها را در زمان مقرر مصرف کنید.

علایم و نشانه‌های فشار خون بالا

فشار خون بالا ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد حتی اگر میزان فشار خون به سطح خطرناکی برسد، به همین دلیل فشار خون بالا را به عنوان “قاتل خاموش” می‌شناسند، این موضوع چک منظم فشار خون را بسیار حیاتی می‌سازد. بعضی افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است سردرد، تنگی نفس یا خونریزی بینی را تجربه کنند اما این علایم و نشانه‌ها اختصاصی نیستند و تا زمانی که فشار خون بالا به میزان تهدید کننده یا شدید نرسیده باشد معمولا اتفاق نمی‌افتند. فشار خون بالا معمولا با علایمی می‌شود که در زیر ذکر شده، مثل:

• عرق کردن
• اضطراب
• مشکلات خواب
• گر گرفتگی
• از دیگر علایم فشار خون بالا می‌توان سردرد
• سرگیجه
• احساس ضربان در گردن و گوش یا سر
• درد قفسه‌ی سینه
• حالت تهوع
• خستگی یا گیجی
• مشکلات بینایی و تاری دید
• مشکلات تنفسی و تنگی نفس
• ضربان قلب نامنظم
• خون در ادرار

تشخیص فشار خون بالا

برای تشخیص قطعی فشار خون بالا، باید به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید. فشار خون در حداقل دو ویزیت متفاوت، در ساعات مختلف روز اندازه‌گیری می‌شود. به این دلیل که فشار خون معمولا در طول روز متغیر است و ممکن است در طی مراجعه به پزشک افزایش یابد (فشار خون روپوش سفید). اگر فشار خون به طور مداوم بالا باشد، پزشک برای درمان فشار خون بالا درمان‌هایی را شروع خواهد کرد و ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش ادرار، آزمایش خون، آزمایش کلسترول و الکتروکاردیوگرام و اکوکاردیوگرام جهت بررسی بیشتر درخواست کند. در نظر داشته باشید که هر دو عدد اندازه گیری شده در فشار خون، مهم هستند. اما بعد از ۵۰ سالگی، فشار سیستولیک مهم تر است. براساس تعریف آکادمی قلب و عروق آمریکا دسته بندی‌های فشار خون به شرح زیر است:

فشار خون طبیعی: فشار خون طبیعی پایین تر از ۸۰ تا ۱۲۰ mmHg است.

فشار خون افزایش یافته: هنگامی که فشار سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ mmHg و فشار دیاستولیک کمتر از ۸۰ mmHg باشد. فشار خون افزایش یافته می‌تواند در طول زمان بدتر شود، مگر اینکه اقداماتی برای کنترل فشار خون انجام شود.

مرحله‌ی ۱ فشار خون بالا: هنگامی که فشار سیستولیک از ۱۳۰ تا ۱۳۹ mmHg و فشار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ mmHg باشد.

مرحله‌ی ۲ فشار خون بالا: هنگامی که فشار سیستولیک ۱۴۰ mmHg یا بالاتر و فشار دیاستولیک ۹۰ mmHg یا بالاتر باشد.

فشار خون بالای سیستولیک: نوع رایج فشار خون است که در افراد با سن بیشتر از ۶۵ سال دیده می‌شود. در این بیماری فشار دیاستولیک طبیعی است (کمتر از ۸۰ mmHg) ولی فشار سیستولیک بالا است (بیشتر یا مساوی ۱۳۰ mmHg).

اگر هنگام اندازه گیری فشار خون، دارای فشار خون بحرانی باشید، ۲ یا ۳ دقیقه صبر کنید و سپس تست را دوباره تکرار کنید. اگر در تکرار اندازه گیری فشار خون، عدد گزارش شده یکسان یا بالاتر باشد، این وضعیت یک اورژانس پزشکی است و باید به نزدیک ترین بیمارستان مراجعه کنید.

مدیریت و درمان فشار خون بالا

فشار خون تحت تاثیر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود، بنابراین برای آن درمان‌های مختلفی وجود دارد. هدف از درمان فشار خون بالا، حفظ فشار خون کمتر از ۱۳۴/۸۰ است. درمان فشار خون بالا شامل موارد زیر است:

• تغییر شیوه‌ زندگی
• ترک سیگار
• کاهش وزن (در صورت داشتن اضافه وزن)
• ورزش منظم: فعالیت ورزشی و بدنی با کاهش وزن و کاهش قند خون و سایر عوارض چاقی به کاهش فشار خون کمک می‌کند. قبل از شروع هر برنامه‌ی ورزشی جدید، با پزشک خود مشورت کنید. فعالیت‌های ورزشی از جمله پیاده روی، دویدن، دوچرخه سواری و یا شنا برای ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در روز می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
• خواب کافی
• کاهش استرس
• کنترل منظم فشار خون در منزل
• اجتناب از مصرف الکل
• درمان بیماری زمینه‌ای: درمان بیماری‌های زمینه‌ای که باعث فشار خون بالا می‌شوند، همچنین موجب بهبود فشار خون بالا می‌شود. بیماری‌هایی مانند: تنگی شریان کلیوی، فئوکروموسیتوما (سرطان نادر غده‌ی فوق کلیوی)، نارسایی احتقانی قلب، دیابت، چاقی
• رعایت رژیم غذایی: رژیم غذایی کم سدیم و کم چربی، محدود کردن مصرف کافئین، کاهش مصرف نمک، مصرف غذاهای غنی از پتاسیم (اگر دچار نارسایی کلیوی هستید غذاهای غنی از پتاسیم ممکن است برای شما مضر باشد)، مصرف میوه و سبزیجات، مصرف لبنیات کم چربی و گوشت بدون چربی.

دارو درمانی

انواع مختلفی از داروهای فشار خون وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار، پزشک مناسب ترین آن‌ها را تجویز خواهد کرد. داروهایی مانند:

• • Chlorthalidone (کلرتالیدون)
  • Hydrochlorothiazide (هیدروکلروتیازید)
  • Lisinopril (لیزینوپریل)
  • Benazepril (بنازپریل)
  • Captopril (کاپتوپریل)
  • Candesartan (کاندسارتان)
  • Losartan (لوزارتان)
  • Amlodipine (آملودیپین)
  • Diltiazem (دیلتیازم)
  • Doxazosin (دوکسازوسین)
  • Prazosin (پرازوسین)
  • Carvedilol (کارودیلول)
  • Labetalol (لابتالول)
  • Acebutolol (آسبوتولول)
  • Atenolol (آتنولول)
  • Spironolactone (اسپیرونولاکتون یا آلداکتون)
  • Eplerenone (اپرونون)
  • Aliskiren (آلیسکیرن)
  • Hydralazine (هیدرازین)
  • Minoxidil (مینوکسیدیل)
  • Quanfacine (گوآفاسین)
  • Methyldopa (متیل دوپا)​