افراد و بیمارانی که مجبورند مدت زمانی طولانی را بدون حرکت، در حالت خوابیده یا نشسته، صرف کنند، در خطر ابتلا به زخم بستر قرار دارند. برای پیشگیری و درمان این آسیب، روش‌های متفاوتی وجود دارد که یکی از آن‌ها استفاده از تشک مواج است

مزایای استفاده از تشک مواج

به طور معمول، تغییر موقعیت خواب یا نشستن فرد، بهترین راه برای پیشگیری از زخم بستر است. استفاده از تشک‌های مخصوص یکی از راه‌هایی است که می‌تواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند. بسیاری از انواع زخم بستر به دلیل نشستن یا خوابیدن بدون حرکت برای طولانی مدت اتفاق می‌افتد. اکثر افراد به طور خودآگاه یا ناخوآگاه، بدن خود را هنگام خواب یا نشستن طولانی مدت حرکت می‌دهند؛ اما افرادی که بدن ضعیفی دارند، به بیماری مبتلا هستند، فلج هستند یا… بدن خود را کمتر حرکت می‌دهند یا اصلا این کار را نمی‌کنند. به همین دلیل، بدن آن‌ها تحت فشار بیشتری است که ممکن است به زخم بستر منجر شود؛ مدت زمان ابتلا به این آسیب برای هر فرد متفاوت است.

تشک مواج از انواع تشک‌هایی است که برای افرادی که زمان زیادی را در حالت خوابیده یا نشسته سپری می‌کنند، طراحی شده است. تشک مواج به گونه‌ای طراحی شده که حرکت لازم را برای فرد انجام می‌دهد. زمانی که فرد نتواند به طور منظم بدن خود را حرکت دهد یا تخت را ترک کند، احتمال ابتلا به زخم بستر افزایش می‌یابد. تشک زخم بستر می‌تواند از این اتفاق پیشگیری کند یا حتی سبب بهبود و رفع آن شود.

تشک مواج پزشکی، قابلیت اتصال به یک پمپ بادی را دارد که محل قرارگیری نقاط تحت فشار سطح بدن را تغییر می‌دهد؛ به این صورت که هوای داخل تشک با کم و زیاد شدن و یا جابجایی در سلول‌های تشک، باعث ایجاد حرکت در بدن فرد، هنگام خوابیدن یا نشستن می‌شود. بسته به چرخه‌ای که شما انتخاب می‌کنید یا پزشک پیشنهاد می‌دهد، امکان کنترل هوا وجود دارد تا فشار بیش از حد در هیچ نقطه‌ای از بدن حس نشود.

 زخم بستر چیست؟

زخم بستر معمولا در افرادی ایجاد می شود که مدت زیادی و یا حتی برای باقی عمر مجبور به ماندن در بستر هستند و این بی تحرکی مهم ترین عامل بروز زخم بستر است. زخم بستر یا زخم فشاری معمولا در نواحی ایجاد می شود که بین پوست و بافت استخوانی عضله ای وجود ندارد و به علت انسداد خون رسانی این نواحی دچار ضایعه پوستی می شود و فقط مختص بستر نیست. خیلی اوقات این زخم ها در افراد ویلچر نشین نیز دیده می شود.

در این میان افرادی که دچار اضافه وزن هستند به دلیل اندازه و عدم تحرک در معرض ریسک بالاتری از زخم بستر هستند ، این وزن زیاد مانع از این می شود که به صورت متناوب هر ۲ ساعت یک بار چرخش داشته باشند . چاقی باعث می شود بر روی قلب و ریه ها فشار بیشتری وارد شود تا اکسیژن و مواد غذایی را به سرتاسر بدن برساند . کمبود اکسیژن و خون باعث بوجود آمدن مشکلات مزمن پوستی و نهایتا زخم بستر می شود . جریان خون به بافت چربی ممکن  است به اندازه کافی نباشد و نتواند اکسیژن و تغذیه مناسب را تامین کند .علاوه بر این بیماران چاق معمولا دچار تعرق بیشتری هستند.رطوبت ریسک ابتلا به زخم بستر را افزایش می دهد ، همچنین احتمال بروز التهاب و جوش های پوستی را بیشتر می کند . این گونه زخم های بستر در صورتی که درمان نشوند تشدید می شود و می تواند عفونت کند و حتی زندگی بیمار را به مخاطره مواجه نمایند . 

انواع زخم بستر

زخم بستر با توجه به وخامت به چهار درجه تقسیم می‌شوند:

زخم بستر درجه ۱: در این مرحله هنوز پوست سالم است. کمی قرمز شده است. وقتی با انگشت به آن فشار می‌آوریم سریع سفید نمی‌شود. پوست ممکن است دردناک، سفت، نرم‌تر، سردتر یا گرم‌تر از حالت معمول شود.

زخم بستر درجه ۲: لایه رویی پوست از بین می‌رود. یک زخم کمی فرورفته به رنگ صورتی یا قرمز در محل تشکیل می‌شود؛ و ممکن است در محل تاول ایجاد شود.

زخم بستر درجه ۳: چربی زیر پوست دیده و زخم گود می‌شود. در عمق زخم بافت مرده زرد رنگی مشاهده می‌شود.

زخم بستر درجه ۴: عضله، تاندون یا استخوان دیده می‌شود. در عمق زخم بافت مرده و خشک‌شده است. شدت زخم گسترش‌یافته و به زیرپوست به‌ظاهر سالم هم رسیده است.

انواع تشک مواج

• تشک مواج ساده یا تشک مواج تخم‌مرغی

سطح این تشک پستی‌وبلندی‌هایی شبیه به شانه تخم‌مرغی یا لانه زنبور دارد. از این رو به آن تشک لانه زنبوری هم گفته می‌شود. جریان هوا در سلول‌های تخم‌مرغی شکل باعث می‌شود وزن بیمار و فشار بدن به تشک جابه‌جا شود. ضد آب بودن و جلوگیری از تعریق از دیگر ویژگیهای این مدل تشک مواج است

 تشک مواج تخم‌مرغی برای چه بیمارانی مناسب است؟

بیمارانی که مدت‌زمان بستری آن‌ها زیر یک سال است؛ و مجبور هستند این‌یک سال را روی تشک بگذارند باید از این مدل تشک استفاده کنند.اگر بیمار دچار زخم بستر نشده است و یا درجه زخم بستر او از نوع ۱ یا ۲ است؛ این تشک باز هم گزینه خوبی است؛ زیرا با انتقال و جابه‌جا کردن فشار در سطح تشک مانع از ایجاد زخم بستر می‌شود؛ و اگر بیمار دچار زخم بسترهای خفیف است کمک به بهبود آن‌ها می‌کند. اگر وزن بیمار کمتر از ۱۲۰ کیلو است این تشک مناسب خواهد بود اما درصورتی‌که وزن از این مقدار بالاتر است باید برای آسایش بیمار خود نوع دیگری از تشک‌های مواج را انتخاب بفرمایید.

• تشک مواج سلولی

سلول‌های این تشک شبیه به استوانه‌های کنار هم است. در این تشک‌ها نیز جریان هوا کمک می‌کند تا وزن بیمار جابه‌جا شود؛ و فشار بین سطح بدن و تشک ثابت باقی نماند. جلوگیری از تعریق و رطوبت از دیگر ویژگی‌ها این تشک است. این تشک‌ها نسبت به نوع تشک مواج تخم مرغی ضخیم‌تر هستند.

تشک مواج سلولی برای چه بیمارانی مناسب است؟

1. بیمارانی که مدت بستری آن‌ها طولانی است؛ و یا حتی مجبور هستند تمام عمر خود را روی تشک باشند باید از این نوع تشک مواج استفاده کنند.
2. اگر بیمار دچار زخم بستر درجه ۳ یا ۴ است حتما تشک مواج سلولی نیاز دارد.
3. اگر وزن بیمار بیشتر از ۱۲۰ کیلو است فقط این تشک برای او مناسب خواهد بود.

چند نکته مهم در زمان استفاده از تشک مواج :

• تشک‌ مواجبه دلیل ساختاری که دارند مانع از ایجاد زخم بستر می‌شوند. یا اگر بیمار دچار زخم بستر شده است کمک به بهبود آن می‌کنند. برای همین است که به این تشک‌ها، تشک ضد زخم بستر هم می‌گویند.
• تشک مواج سلولیاز نظر قیمت گران تر از تشک های مواج ساده هستند. اما بیشتر از اینکه قیمت مهم باشد شرایط بیمار در تعیین نوع تشک مناسب تاثیر گذار است. انتخاب تشک نامناسب مخصوصا برای مراقب از بیمار در منزل آسیب‌های بیشتری را بر تن او وارد خواهد کرد؛ و روند بهبود و پرستاری از مریض را طولانی تر می‌کند.
• توجه داشته باشید که صرفا خرید تشک مواجبرای عدم ابتلای بیمار به زخم بستر کفایت نمیکند و حتما باید درکنار آن بیمار را مرتبا تغییر حالت یا پوزیشن نمود و ناحیه های تحت فشار را ماساژ داد.تمامی این اقدامات در کنار هم سبب میشود تا بهترین نتیجه را در بهبودی و یا عدم به وجود آمد زخم بستر بگیریم.

برند های معتبر تشک مواج در ایران عبارتند از وکتو VEKTO ، زنیت مد ZENITHMED ، زیکلاس مد ZYKLUSMED ، رزمکس  ROSSMAX

 ​