سطح اکسیژن طبیعی خون، معمولاً ۹۵٪ یا بیشتر است. اکسیژن طبیعی خون در بعضی از بیماری‌ها از جمله:  افراد مبتلا به بیماری مزمن ریه یا آپنه حدود ۹۰٪ است. میزان اکسیژن خون شخص بیمار را می‌توان با دستگاه پالس اکسیمتر سنجید. اگر میزان SpO2 در خانه کمتر از ۹۴٪ باشد ، باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کرد. معمولا افرادی که دچار این شرایط می‌شوند، با توجه به تشخیص پزشک نیاز به بستری دارند و باید از اکسیژن کمکی استفاده کنند. اگر بیمار بنا بر تشخیص پزشک در خانه بستری شود باید برای تامین اکسیژن مورد نیاز بدن از دستگاه اکسیژن ساز خانگی استفاده کند.دستگاه اکسیژن ساز یا همان تغلیظ کننده اکسیژن یکی از ضروری‌ترین وسایل پزشکی خانگی می‌باشد که اکسیژن مورد نیاز بیماران تنفسی (بیمارانی که سطح اکسیژن یا SPO2 خون‌شان پایین است) را با افزایش میزان اکسیژن هوای محیط، به طور مستمر تامین می‌کند. هوایی که ما تنفس می‌کنیم شامل ۷۸% نیتروژن، ۲۱% اکسیژن و ۱% گازهای دیگر می‌باشد. دستگاه اکسیژن‌ساز با کمپرس کردن هوای داخل اتاق به مخازن زﺋولیت، نیتروژن موجود در آن را جدا کرده و اکسیژن بالای ۹۵% در اختیار بیمار قرار می‌دهد و توسط کانولا یا نازل و یا ماسک در اختیار بیمار قرار داده می‌شود.امروزه، دستگاه های اکسیژن ساز به طور گسترده ای در منازل و شرایط خانگی استفاده می شود. دلیل اصلی این موضوع این است که آن ها دارای ابعاد کوچک و نسبتا جمع و جور بوده و استفاده از آن ها بسیار ساده می باشد.

مشخصاتی که هنگام انتخاب دستگاه های اکسیژن ساز باید به آنها دقت کرد:

ـ درجه خلوص اکسیژن دستگاه بایستی ۹۰% یا بالاتر باشد. هنگام انتخاب دستگاه اکسیژن ساز توجه به این نکته حائز اهمیت می‌باشد که مجهز بودن دستگاه اکسیژن ساز انتخابی، به کیت خلوص‌سنج لحظه‌ای یکی از مزیت های اصلی دستگاه محسوب میشود.همچنین سطح اکسیژن خون بیمار بطور ۲۴ ساعته بوسیله‌ی دستگاه پالس اکسیمتر انگشتی مورد پایش قرار گیرد.

– در موارد ابتلای بیمار به نارسایی تنفسی و لزوم استفاده ی ۲۴ ساعته از دستگاه ، می بایست دستگاه های با ظرفیت ۵ لیتر بر دقیقه یا بیشتر، با خلوص اکسیژن۸۰ درصد مورد استفاده قرار گیرد. در مواردی که اکسیژن درمانی برای مدت کوتاه (یک یا چند ساعت) در روز نیاز است می توان ، دستگاه های با تولید اکسیژن تا ۳ لیتر در دقیقه را در زمره موارد انتخابی قرار داد.

 ـ در هنگام خرید دستگاه توجه کنید که دستگاه کم صدا باشد تا باعث آلودگی صوتی و آزاربیمار نشود

ـ قابلیت حمل و جابجایی آسان داشته و ترجیحا پرتابل باشد

ـ مدت زمان گارانتی و قیمت دستگاه را بررسی نمائید

– علاوه بر موارد اعلام شده، ممکن است برخی از دستگاه‌ها آپشن‌های اضافی داشته باشند که می‌تواند باعث ایجاد تمایز در انتخاب شود. یکی از این ویژگی‌ها تعبیه خروجی نبولایزر روی دستگاه است. نبولایزر دستگاهی‌ست که برای ورود داروهای استنشاقی به بدن بیمار، مورد استفاده قرار می‌گیرد که خروجی آن بر روی برخی از دستگاه‌های اکسیژن ساز تعبیه شده است. هنگامی که شخص به بیماری‌ تنفسی دچار است و از داروهای استنشاقی استفاده می‌کند. برای وارد کردن این داروها به بدن، نیاز به نبولایزر دارد. استفاده از نبولایزر بیشتر برای داروهایی که باید با سرعت کم و به مرور وارد دستگاه تنفسی شوند، صورت میگیرد. 

• توجه داشته باشید که دستگاه در نزدیکی مکانی باشد که هوا جریان دارد ( ترجیحا نزدیک و پشت به پنجره). چون این دستگاه‌ها ، اکسیژن موجود در هوای اطراف بیمار را از سایر گازهای موجود در هوا جدا کرده و بوسیله‌ی لوله و نازل بینی یا ماسک صورت به مجرای تنفسی بیمار هدایت می‌کند. از این‌رو در صورتیکه دستگاه به مدت طولانی در یک محیط بسته و بدون عبور جریان، کار کند به مرور حجم زیادی از اکسیژن موجود در فضا را تغلیظ کرده و در نهایت سطح اکسیژن موجود در هوای محیط کاهش پیدا کرده و پیرو آن خلوص اکسیژن خروجی دستگاه به شدت پایین خواهد آمد. توجه به این نکته ضروری است که این امر نشان از وجود ایراد در دستگاه نیست بلکه محیط اطراف بیمار و دستگاه نیاز به هوای تازه دارد
• دستگاه های اکسیژن ساز به گونه ای طراحی شده اند که بتوانند در ۷ روز هفته ۲۴ ساعت روشن باشند اما برای بیشتر استفاده کردن از دستگاه بهتر است پس از گذشت ۷-۸ ساعت دستگاه به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه خاموش شود. پس از ۲۰ الی ۳۰ دقیقه بیمار میتواند دوباره برای بازه زمانی ۷-۸ ساعته از دستگاه استفاده نماید. برای بیمارانی که دچار مشکل حاد ریوی هستند پیشنهاد میشود تا در زمان استراحت دستگاه از کپسول اکسیژن استفاده نمایند.
• از قرار دادن دستگاه نزدیک پرده، رادیاتور، بخاری، شومینه و غیره خودداری فرمایید. (حداقل فاصله ۳ متر)
• برای تمیز کردن کابینت دستگاه ابتدا آن را از پریز برق بیرون آورده و از پارچه یا ابر مرطوب آغشته به مواد پاک کننده رقیق استفاده نمایید و از ریختن آب و حلال های نفتی بر روی دستگاه خودداری نمایید
• برای استفاده بهینه از لیوان مرطوب کننده اکسیژن ساز و حفظ بهداشت باید آب لیوان هر روز و یا دو روز یکبار به صورت کامل تعویض شود.
• از قرار دادن دستگاه در محیط خارج از محیط اتاق (حیاط، تراس) خودداری فرمایید.
• دستگاه را از تابش مستقیم نور خورشید دور نگهدارید. (جلوی پنجره گذاشته نشود)
• اگر دستگاه دارای لیوان مانومتر است، باید برای پر کردن آن از آب مقطر یا آب جوشیده استفاده شود و لیوان مذکور ، هر ماه، دو بار جرم‌زدایی شود
• حتی‌الامکان روی فرش قرار نگیرد یا در صورت قرارگیری زیر دستگاه یک صفحه‌‌ای مانند سینی گذاشته شود
• حتما دستگاه ۵۰ سانتی‌متر با دیوار و اثاثیه فاصله داشته باشد تا جریان هوا در اطراف دستگاه به راحتی صورت بگیرد
• در بعضی مدل های اکسیژن ساز فیلترهای خارجی برای ورودی هوای کمپرسور تعبیه شده است باید توجه کرد که این فیلترها حداقل هفته¬ای یک بار با آب شسته شده و کاملا خشک در سر جای خود قرار گیرند. فیلترهای داخلی دستگاه حتما باید توسط سرویسکار مجاز تعویض کردند
• ماهی یکبار فیلتر هوای دستگاه باید تعویض گردد یا شسته و عاری از پرز و گرد و خاک شود
• برای جلوگیری از آسیب الکترونیک، دستگاه حتما به محافظ برق متصل شود
• لطفا لیوان مرطوب کننده را هر هفته با آب و سرکه سفید شستشو دهید.
• بهتر است دستگاه بطور سالانه مورد سرویس دوره ای قرار گیرد
• در مجاورت هیچگونه مواد یا وسیله‌ی آتش‌زا قرار نداشته باشد
• سوند اکسیژن باید از هرگونه گره خوردگی و پارگی دور بماند
• همیشه دستگاه اکسیژن ساز را در حالت ایستاده قرار دهید

 چه اشخاصی نیازمند استفاده از اکسیژن ساز هستند؟

• افرادی که به بیماری کرونا ( کوید۱۹) مبتلا شده‌اند و بر اثر این بیماری بخشی از ریه دچار آسیب شده است. 
• افراد دارای بیماری های ریوی مانند: آسم، برونشیت،آمفیزم،انسداد ریه،عفونت ریه،آمبولی ریه،فشار خون ریوی، التهاب یا زخم بافت ریه‌ (مانند فیبروز ریه)
• افراد دچار آپنه خواب (اختلال تنفس در خواب)
• افراد دارای اختلالات عصبی و عضلانی
• افراد دارای سردرد های طولانی مدت
• افراد دارای بیماری های قلبی
• افراد مبتلا به هیپوکسی

 هر دستگاه اکسیژن ساز شامل قسمت های اصلی زیر است:

کمپرسور هوا،سیلندرهای زئولیت(پودر جاذب نیتروژن)،مخزن اکسیژن،شیر برقی یا دریچه متحرک، فیلترها،فلومتر

توصیه های مهم :

1. استفاده از دستگاه اکسیژن ساز منوط به نظر پزشک است، در صورت استفاده‌ی بدون تجویز پزشک و عدم رعایت جزئیات استفاده، شخص دچار مسمومیت با اکسیژن خواهد شد همچنین استفاده‌ بیش از حد از دستگاه اکسیژن ساز می‌تواند موجب تحریک پوست و خشکی بینی گردد. این عوارض  بخاطر جریان مداوم هوا به داخل سینوس ها است و به طور معمول در صورت استفاده طولانی مدت از اکسیژن یا استفاده از سرعت جریان بالای اکسیژن حاصل می‌شود. باید با نظر و تجویز پزشک معالج ظرفیت دستگاه اکسیژن ساز و مقدار اکسیژن دریافتی آنها در طول شانه روز تعیین گردد.
2. در هنگام خرید میزان خلوص اکسیژن دستگاه با دقت بررسی شود و بعد از استفاده نیز بصورت ماهیانه میزان خلوص اکسیژن دستگاه چک شود و در صورتیکه میزان خلوص اکسیژن کمتر از ۸۵ بود احتمالا باید زئولیت دستگاه تعویض گردد. حداکثر بعد از هر ۱۰۰۰ ساعت کارکرد به دلیل انسداد منافذ فیلترها با گرد و غبار بایستی فیلترهای دستگاه تعویض شود .

دستگاه های اکسیژن ساز به دو دسته تقسیم می شوند:

• انواع دستگاه اکسیژن ساز با جریان مداوم:دستگاه های اکسیژن ساز خانگی با اتصال به برق جریان اکسیژن را از طریق نازل و ماسک به بیمار منتقل می نمایند.
• انواع دستگاه اکسیژن ساز با جریان پالسی:دستگاه های اکسیژن ساز پرتابل با تکنولوژی پالسی و توسط کانولای بینی عمل اکسیژن درمانی را بر عهده دارند. این مدل از اکسیژن ساز با باتری و برق کار می کنند و قابلیت شارژ با فندک اتومبیل و برق قطار یا هواپیما را دارند.دستگاه اکسیژن ساز پرتابل برای کاربرد در خارج از منزل و بخصوص هنگام مسافرت، بسیار سبک ساخته می شوند.

تفاوت اکسیژن ساز پرتابل و مبله چیست ؟

از اکسیژن ساز ثابت(مبله) به دلیل اینکه وزن بیشتری دارد و قابل حمل نیست در منازل و بیمارستان ها استفاده می شود و مستقیما با برق کار میکند. ولی اکسیژن ساز پرتابل همانطور که از اسمش پیداست به دلیل اینکه دارای باتری می باشد و وزن بسیار کمتری دارد همراه بیمار استفاده می شود و قابل حمل است

بهترین و پرفروش ترین مدل های دستگاه اکسیژن ساز پرتابل در دنیا در سال ۲۰۲۱:

• اکسیژن ساز پرتابل INOGEN– ساخت امریکا شامل مدل های G5¸G3¸G4
• اکسیژن ساز پرتابل PHILIPS مدل SIMPLYGO و مدل EVERFLO ساخت امریکا
• اکسیژن ساز پرتابل AIRSEP مدل VISION AIR ساخت امریکا
• اکسیژن ساز INVACARE ساخت امریکا
• اکسیژن ساز DEVILBISS مدل IGO2 ساخت امریکا
• اکسیژن ساز  NIDEK مدل NUVO LITE ساخت امریکا
• اکسیژن ساز  EASYPULSE مدل POC3 ساخت امریکا
• اکسیژن ساز LONG FIANمدل JAY-1 ساخت چین
• اکسیژن ساز ZYKLUSMED ساخت آلمان
• اکسیژن ساز  ZENITHMED ساخت چین  و تحت لیسانس سوئیس
• اکسیژن ساز  YUWELL مدل ۸F-5AW

بهترین مارک دستگاه اکسیژن ساز پرتابل با ۸ ساعت قابلیت نگهداری شارژ باتری و عدم کاهش خلوص اکسیژن از ۱ لیتر تا ۵ لیتر برند امریکایی اینوژن می باشد.

از بهترین برندهای اکسیژن ساز ایرانی می توان به OXAZ وOXYGEN PLUS  و برند سوشیا اشاره کرد.​